Aanleg zwemvijvers is toevoeging aan portfolio hoveniers

ARTIKEL

Broer de Boer, donderdag 22 juli 2021

388 sec

Business in baden

De markt schreeuwt om zwemvijvers. De bedrijven die we hierover benaderden, zeggen het er druk mee te hebben. De introductie van de FFL-richtlijnen en de opleiding die VHG gaat organiseren voor zwemvijverbouwers duiden op een serieuze vraag naar dit product, dat ook voor hoveniers instapkansen biedt.

Rene Mullink, Valle Verzasca

Een zwembad of tennisbaan in je tuin, dat was altijd slechts weggelegd voor de happy few. Maar of zo'n blauwe bak fraai is ... Toch is dit - voor wie het kan bekostigen - weer hot. De echte genieter ziet liever een zwemvijver in zijn tuin. 's Zomers en 's winters uitkijken op een stukje natuur en zwemmen in je eigen ecologische ruimte, dat heeft wel iets. Drie hete zomers en vakantiegeld dat tegen de plinten klotst bij bovenmodale particulieren hebben ervoor gezorgd dat de markt voor hoveniers is veranderd. Aanvragen voor een zwemvijver, zwembad of specifieke biotoop zijn niet meer zeldzaam.

Heldere bodem

Ruwweg ben je aan een zwembad in je tuin in totaal driemaal zoveel geld kwijt als aan een zwemvijver. Corné de Bont Hoveniers, een bedrijf in Hoeven met enkele medewerkers, richt zich momenteel vanwege de vraag vooral op het aanleggen van zwembaden in tuinen en bouwt daarnaast zwemvijvers. Eigenaar Corné de Bont: 'In totaal hebben we onderhand circa 40 zwemvijvers gebouwd. Als een klant hiervoor belangstelling toont, vraag ik altijd: zwem je graag? Als ze dat beamen en aangeven liefst een heldere bodem te willen zien, houd ik hen voor dat een zwembad voor hen misschien een betere optie is. Dat kun je namelijk goed in toom houden met chemie. Het is echter lastig om water in een zwemvijver helder te houden en te verwarmen. Je moet geduld hebben om een goede zwemvijver te krijgen, rekening houden met de ligging en zorgen dat er niet teveel vuil op de bodem komt. Wij installeren overigens alleen zwemvijvers met een plantenfilter, dus nooit met een mechanisch filter en uv-belichting. Na de aanleg houden we telefonisch contact met onze opdrachtgevers. Als er problemen zijn, bijvoorbeeld als er in het voorjaar veel algen in het water drijven die moeten worden weggeschept, kunnen ze daar foto's van mailen. Dan kan ik zien wat het probleem is en adviezen geven. Vaak doet die algenvorming zich alleen in het eerste jaar voor. Mijn ervaring is dat een zwemvijver met alleen zo'n plantenfilter al snel helder wordt en uiteindelijk helder blijft. Er hebben me in elk geval nog nooit klachten bereikt dat het water niet helder genoeg is.'

Bouwen in België

Toen tien jaar geleden de aanleg van zwemvijvers in België een trend werd, profiteerde de Belgische vijverbouwer en hovenier Het Hofke de Proost daar al gauw van mee. Eigenaar Pieter de Proost zegt: 'Een zwemvijver is eigenlijk niet veel meer dan een zwemkom en taluds, en dan met de technieken van een gewone vijver. In België is hiervoor een beperkte bouwvergunning nodig en aan richtlijnen wordt gewerkt.' De Proost, die de complete aanleg turnkey verzorgt, spreekt zijn voorkeur uit voor betonnen zwembassins. 'Maar we gebruiken ook EPDM-vijverfolie en graven af en toe polyester zwembadkoffers in, met keuze uit verschillende kleuren en eventueel linings op de bodem. Bij circa 70 procent van de zwemvijvers gebeurt de aanleg in combinatie met een warmtepomp. Daardoor is het water ook in de winter behaaglijk voor de bezitter; dan praat ik over 28 graden Celsius. Het is natuurlijk van groot belang om de bodem proper te houden van bladresten; dat is een taak voor de eigenaar. Lavastenen als substraat spelen een rol bij het wortelen van waterplanten en het filteren van water. In de zwemvijvers die wij aanleggen, bestaat 25 procent van het volume uit lavastenen. Het zwemgedeelte maken wij meestal circa 140 cm diep. Een unit met uv-bestraling in het filtersysteem doodt micro-organismen zoals bacteriën. In België kennen we ook hybride baden. Die functioneren 's zomers als gewoon zwembad en 's winters als zwemvijver. Hierbij wordt de mechanische lavafilterzone in de biotoop losgekoppeld. Zomers voegen we zouten toe om de zwemwaterkwaliteit te waarborgen. In de herfst wordt het plantenfilter weer aangesloten. Ik ervaar dit als slecht voor flora en fauna, maar ook voor de mechanische filters.'

'Plaats een 230 V-pomp nooit onder de waterlijn en in het water'

In België zijn het vooral de toeleveranciers die hoveniers de kneepjes van het vak leren. Welke valkuilen komt deze zwemvijverspecialist tegen? 'De toegankelijkheid van het terrein waar je gaat bouwen is van groot belang. Een ander punt is dat je vanwege de veiligheid 230 V-pompen nooit onder de waterlijn en in het water moet plaatsen. Bovendien kan het een bron van bacteriegroei worden. De temperatuur van de behuizing van zo'n pomp kan oplopen tot 35 à 40 graden Celsius. Het water waarin ze liggen, fungeert dan als koelwater; bacteriën voelen zich daarin thuis. Plaats zo'n waterpomp altijd in een droge technische ruimte. Veiligheid is een groot issue. In Frankrijk is een afzetting rondom een vijver nu wettelijk verplicht. Wij bevelen dit ook aan bij onze opdrachtgevers. Als professional willen we de concurrentie een stapje voor blijven.'

Voorbeeld van een skimmer. Hiermee onttrek je water aan het oppervlak en zuig je tegelijkertijd oppervlaktevuil af.

Innoveren door uitproberen

Valle Verzasca in Keijenborg (Gld.) richt zich sinds dertig jaar op de bouw van vijvers, de laatste twintig jaar ook op zwemvijvers. Eigenaar René Mullink noemde zijn bedrijf naar een Zwitserse bergvallei. Jaarlijks legt hij 150 tot 200 vijvers aan in binnen- en buitenland; daarmee mag je dit gerust een gespecialiseerd bedrijf noemen. In zijn kantoor hangt een foto van de grootste uitdaging die het jaar 2019 opleverde in Duitsland: een zwemvijver met een wateroppervlak van ruim 3.000 vierkante meter. Wat betreft grote zwemvijvers zit zijn orderboek tot begin volgend jaar vol. Vanwege de grote belangstelling levert het bedrijf ook bijna complete (zwem)vijverpakketten aan collega-hoveniers. 'We ondersteunen verschillende hoveniers bij het ontwerp en de situering van zwemvijvers. Soms zijn we ook fysiek aanwezig in verband met de aanleg van folie, filters, leidingen en dergelijke', vertelt Mullink. 'Verder heb ik in mijn magazijn alle technische materialen op voorraad in verschillende types en uitvoeringen, zoals filterbakken, pompputten, skimmers, waterpompen, uv-lampen en substraten. Daarnaast liggen er ook nutriënten, bacteriemengsels en verschillende biologische producten om aan het vijverwater toe te voegen.'

Er bestaat een risico op legionella in zwemvijvers

Mullink vervolgt: 'Ik lever die producten aan hoveniers en ook direct aan de honderden vijvereigenaars waarmee we als Valle Verzasca zakendoen. Veel producten dragen mijn bedrijfsnaam.' Als het over de veiligheid van zwemvijvers gaat, wijst Mullink op de risico's van legionella in zwemvijvers: 'De techniek om de waterkwaliteit op een natuurlijke wijze goed te houden, is zeer complex. Zo'n zwemvijver, waarin chloor taboe is, is een kweekvijver voor bacteriën. Door het water met uv-licht tegen bacteriën te behandelen, dood je ook de nuttige bacteriën, terwijl je die bacteriepopulatie juist in stand moet houden voor de waterzuivering. Dat betekent dat je na behandeling de nuttige bacteriën weer aan het water moet toevoegen. De stikstofcyclus in de zwemvijver moet ook goed verlopen. Daarvoor is een goede verhouding tussen denitrificerende en nitrificerende bacteriën nodig in het natuurlijke plantenfilter; planten hebben stikstof nodig als voeding in de vorm van nitraat. Een te hoge concentratie van het giftige nitriet kan leiden tot rotting in het grind-lavapakket waarin de planten staan. De verhouding tussen beide bacteriesoorten luistert dus vrij nauw. De stofwisseling van de planten die het water zuiveren, de CO2- en de zuurstofconcentratie, de plantenvoeding en de zuurgraad spelen een zeer belangrijke rol in zo'n ecosysteem. Met zware metalen als koper en lood, daarentegen, moet je oppassen. Bij Valle Verzasca passen we als substraat vaak een lava-grindpakket in de verhouding 30/70 procent toe. We gebruiken zelfs substraten die een overschot aan CO2 binden. Zo'n substraatpakket is meestal 70 cm diep.'

Voorbeeld van een filterbox. Hierin is plaats voor een mechanisch filter en uv-bestraling.

Filterprincipe

De waterfiltratie in een filterhuis - in dit geval een box van ongeveer driekwart kubieke meter - is een verhaal op zich. Op locatie in het buitengebied geeft Mullink toelichting bij een zwemvijver. Dit project bij een particulier heeft hij recentelijk afgerond. In het filterhuis passeert al het vijverwater vier- tot zesmaal per etmaal een mechanisch filter. Dit filterhuis heeft twee wateraanvoeren. De eerste is afkomstig vanaf het laagste punt van het zwemgedeelte van de vijver. De tweede aanvoer staat in verbinding met de zogenoemde skimmer. Die onttrekt water aan het oppervlak en zuigt tegelijkertijd oppervlaktevuil af. De twee waterstromen passeren gecombineerd een boogzeef en een uv-filter. Het vuile water wordt afgevoerd, terwijl het geschoonde water uit de filterbox wordt gezogen.

Vervolgens wordt dit onder druk van onderaf geïnfiltreerd in het substraat waarin de planten staan: het plantenfilter. Een deel van het geschoonde water, circa 30 procent, wordt rechtstreeks, horizontaal en 60 cm onder de waterspiegel, in de zwemvijver geperst. Dit veroorzaakt onder water een draaiende beweging. Alle vuil en de zwaardere deeltjes komen zo in een vortex terecht en worden vanaf het laagste punt afgezogen naar het mechanische filter. En dan is hier nog een belangrijke waterstroom: het geïnfiltreerde water dat gefiltreerd uit het plantenfilter omhoog komt. Dit oppervlaktewater stroomt via een overloop direct in de zwemvijver. Mullink laat zien dat je een plantenfilter ook op enige afstand van de zwemvijver kunt aanleggen. In dit specifieke geval is er een tweetal flinke drukbuizen met een diameter van 110 mm aangelegd om dit natuurlijk gefiltreerde water naar de zwemvijver te transporteren. De wet van de communicerende vaten doet hierbij het werk!

Testen

Op het terrein van de vijverbouwer ligt ook een grote hoeveelheid materialen op voorraad, waaronder verschillende EPDM-vijverfolies, (stap)stenen, houten beschoeiingen en kunststof beschoeiingsdelen gemaakt van petflessen. 'In de loop der jaren hebben we veel uitgeprobeerd. Wat hier ligt, heeft zich bij ons bewezen als goed bruikbaar. Ook liggen er fraaie afdekkingen voor vijverranden. Hieronder bevindt zich ook een U-vormig profiel van natuursteen dat afkomstig is uit China.'

Zo'n profiel is bedoeld om de vijverrand met de aansluitende folie af te werken en aan het zicht te onttrekken. Eén van de U-poten zit deels onder de waterspiegel. 'Dit is als één stuk uit natuursteen gezaagd en dus ongelijmd. Wij zijn hiervan de Europese patenthouder', zegt Mullink trots. 'We blijven nieuwe dingen uitproberen, niet alleen voor zwemvijvers, maar ook voor siervijvers en vijvers met koikarpers. De planten die wij toepassen, laten we niet alleen in Nederland opkweken. Een deel daarvan betrekken we uit een Europese regio met een subtropisch klimaat.' Dat geeft de zuiverende planten bij aanplant in het voorjaar in Nederland een voorsprong om zo snel mogelijk aan te slaan.

Wiljan Bruggeman

Wetgeving Voor particuliere zwemvijvers bestaat voor zover bekend geen wetgeving. Als een exploitant, bijvoorbeeld een gemeente of een campinghouder, er één wil laten aanleggen, ligt dat anders. Er moet toestemming gevraagd worden bij het bevoegde gezag, de provincie. De provincie verleent dan al dan niet ontheffing op de zwembadenwet. De provincies zijn tot nog toe terughoudend met betrekking tot openbaar toegankelijke zwemvijvers. De regelgeving is niet meer up-to-date. Het gebruik van chloor speelde daarin een cruciale rol en dat strookt niet met ecologische waterreiniging. De invoering van het nieuwe Besluit hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden is helaas opgeschort. Dit wordt onderdeel van de nieuwe Omgevingswet, waarvan de invoering is uitgesteld. Daardoor komen er in Nederland maar sporadisch zwemvijvers voor in de openbare ruimte. Wiljan Bruggeman van Bruggeman Hoveniers is hovenier en zwemvijverbouwer in Heerde en daarnaast lid van de begeleidingsgroep van het VHG Platform Natuurlijk Zwemwater. Hij heeft enkele vijvers in semiopenbaar gebied aangelegd en vertelt dat dergelijke baden behalve op de waterkwaliteit (onder meer blauwalg) regelmatig getest moeten worden op verschillende andere parameters. Particulieren die een zwemvijver willen aanleggen, zijn niet gebonden aan wetgeving voor zover dit gebeurt op een perceel met een woonbestemming. Wanneer er bouwactiviteiten plaatsvinden in de ondergrond, moet er, net als bij de bouw van een schuurtje, contact opgenomen worden met de betreffende gemeentelijke afdeling. Dat geldt uiteraard ook voor openbaar toegankelijke accommodaties.

LOGIN   met je e-mailadres om te reageren.

REACTIES

Er zijn nog geen reacties.

download artikel

Tip de redactie