Laurierkers: 'evenveel ecologische waarde als betonnen muur' |
|
|
|
|
 |
| 241 sec |
Duits debat rond inheemse en uitheemse soorten verhardt
Grofweg 70 procent van alle tuinplanten betreft een cultivar van een van oorsprong uitheemse plant. De sierplantensector heeft enerzijds gezorgd voor een mooi en ruim aanbod van planten, maar tegenstanders noemen de gevaren van het introduceren van invasieve exemplaren en de minimale bijdrage die exoten soms leveren aan de biodiversiteit. De discussie rond uitheemse planten is in buurland Duitsland al redelijk verhard. 'Wie een laurierhaag plant, begaat een misdaad tegen de natuur.'
| Een laurierkers geeft niet alleen nectar via de bloemen, maar ook via extraflorale nectariën. |
In het Duitse weekblad Der Spiegel noemt natuurliefhebbersorganisatie NABU Bremen een Prunus laurocerasus ecologisch even waardevol als een betonnen muur. 'Iedereen die een laurierhaag plant, begaat een misdaad tegen de natuur', aldus NABU. Dit statement werd vervolgens in Duitsland door meerdere kranten opgepikt. Andere uitheemse planten die 'geschoffeerd' werden, waren Thuja, bamboe, Rhododendron en Forsythia.
Halve waarheden doen het goed
Het Duitse groenblad TASPO vroeg Sönke Hofmann , directeur van NABU Bremen, naar de uitspraken. Welke wetenschappelijke studies liggen er ten grondslag aan zijn stellingen? Hij antwoordde met ontwapenende eerlijkheid: 'Ik zou heel bij zijn met een wetenschappelijke onderbouwing; ik ken zulke expliciete studies ook niet. Wij wilden de aandacht trekken en dat lukt alleen met simpele kreten als: "een betonnen muur is meer waard dan laurierkers".' Deze ongefundeerde uitspraken hebben echter wel degelijk gevolgen. Zo zou de bond van volkstuinverenigingen van Essen de laurierkers al verboden hebben. Dit betreft 119 verenigingen met zo'n 8.500 tuinen. Zelfs bestaande laurierkers moet actief worden verwijderd. En dat is zonde, want nu moet bestaand en misschien wel volwassen groen wijken door ongefundeerde uitspraken.
Voordelen laurierkers
Prunus laurocerasus biedt niet alleen nestruimte voor vogels - in tegenstelling tot betonnen muren - maar via zogeheten extraflorale (buitenbloemige) nectariën ook voeding voor diverse insecten. Het gaat om nectar die door bomen en planten via het blad wordt afgescheiden. Nectar komt dus niet uitsluitend uit bloemen. De nectar is zichtbaar in de vorm van druppeltjes die aan het blad hangen. Deze extraflorale nectariën zijn een belangrijke voedselbron voor vele insecten, zoals onze honingbij en diverse andere bijen, wespen en mieren. Tegenstanders van uitheemse planten beweren vaak dat deze minder positieve effect hebben op de biodiversiteit. Misschien klopt dat, maar Prunus laurocerasus is daarvan zeker niet het beste voorbeeld.
Uitheems zo slecht nog niet?
In een opiniestuk van een aantal internationaal bekende ecologen in het tijdschrift Nature (Davis et. al., 2011) wordt de bescherming van de eigen natuur en de voorkeur voor eigen soorten sterk gerelativeerd. Door klimaatverandering, overbemesting en verstedelijking verandert de natuur zo sterk, dat de begrippen inheems en uitheems snel aan betekenis verliezen. We kunnen maar beter aanvaarden dat de natuur verandert en daar praktisch mee omgaan, aldus dit opiniestuk. Ook in recent onderzoek van dr. Susanne Böll wordt geen sterke voorkeur voor inheemse planten uitgesproken. Böll deed onderzoek naar insectenbezoek aan inheemse en niet-inheemse straatbomen. Ze vond geen significante verschillen.
Onderhoud
Een belangrijke kanttekening betreft het onderhoud. Neem de inheemse Hedera, een rijke drachtplant. Deze krijgt in tuinen echter nauwelijks de kans om bloemen en bessen te ontwikkelen. Deze snelgroeiende plant wordt gebruikt als gevelgroen tegen schuttingen of tuinhuizen en wordt ieder jaar netjes kort gesnoeid, zodat de positieve eigenschappen van deze inheemse groenblijvende plant onbenut blijven. In deze discussie is het dus niet alleen van belang of een plant inheems of uitheems is; ook het onderhoud speelt mee.
 | | Martin Stevens |
|
|
Meer aandacht nodig voor inheems
Tinka Chabot van S-Kwadraat, die in 2019 de titel Duurzaamste Hovenier van Nederland veroverde, geeft zelf de voorkeur aan inheems. 'Ik vind dat er meer aandacht besteed mag worden aan inheemse beplanting.' Volgens de hovenier uit Arnhem ligt het probleem bij het fenomeen onkruid. 'Zolang we Nederlandse planten die we onwenselijk vinden onkruid blijven noemen, wordt het nooit wat met inheemse planten.' Ook Martin Stevens van Kas&Co merkt dat inheemse planten vaak worden gezien als onkruid, dat mensen snel weg willen hebben. Toch ziet hij een trend opkomen waarin wilde planten een grote rol spelen. Hij krijgt steeds meer aanvragen voor inheemse planten en probeert zelf ook zoveel mogelijk het inheemse plantenleven te stimuleren.
|
|
'Zolang we planten die we onwenselijk vinden onkruid blijven noemen, wordt het nooit wat met inheemse planten'
| |
|
 | | Gerwin van de Pol |
|
|
'Salvia kan geen kwaad'
Bij hoveniersbedrijf Gebr. Arends uit Wichmond worden nog altijd met plezier uitheemse soorten toegepast. 'Met wilde planten alleen krijg je volgens ons moeilijk een beplantingsplan compleet. Een uitheemse plant als Salvia kan geen kwaad. Die draagt echt wel bij aan de biodiversiteit. Hij bloeit van januari tot het eind van het jaar, dus er komen genoeg vlinders en bijen op af die er blij van worden.' Hovenier Gerwin van de Pol van GroenXpert let niet zozeer op inheems of uitheems. Hij kijkt naar de wensen van de klant en probeert die af te stemmen op de grond waarop gewerkt moet worden. 'Klanten zijn gevoelig voor advies; daar luisteren ze vaak wel naar. Een olijfboom op blauwe klei werkt natuurlijk niet. Een alternatief is dan een oude appelboom, zodat het karakteristieke beeld overeind blijft.' Op de vraag wat volgens Van de Pol het toekomstbeeld is, heeft hij een duidelijk antwoord: 'Ik denk niet dat de populariteit van exoten zal afnemen, eerder toenemen, ook vanwege de klimaatverandering. We krijgen steeds langere en hetere zomers. Mijn klanten denken ook niet echt na over de vraag of de planten die ze willen goed zijn voor de biodiversiteit. Dat vinden ze meer een taak voor de gemeente.'
 | | Jan-Pieter Terschuren |
|
|
Geen andere keus
Ook hovenier Jan Pieter Terschuren van JP Gardens kijkt naar die externe omstandigheden. Met zijn hoveniersbedrijf op Ameland moet hij werken met zoute zeelucht, iets waar de inheemse planten aldaar geen moeite mee hebben. 'Door de invloed van het zoute water wil niet alles groeien op het eiland', aldus Terschuren. Ook merkt hij dat Amelanders vaak kiezen voor het bekende en geen interesse hebben in exotische planten. Mensen van buiten daarentegen vragen wel vaker naar exoten.
 | | Een gewone margriet uit Nederland, of uit Roemenië? |
|
|
Autochtoon en allochtoon
Iets waar hoveniers het bijna nooit over hebben, is het verschil tussen autochtoon en allochtoon plantmateriaal. Het idee achter inheems is natuurlijk dat deze soorten beter aangepast zouden zijn aan het klimaat, de insecten en de bodem in Nederland. Maar een inheemse plant kan ook uit Noord-Griekenland komen. Wil je alleen Nederlandse planten, dan moet je dus nog verder gaan en inzetten op 'autochtoon' plantmateriaal.
Wat is precies het verschil tussen autochtoon en inheems? Autochtone planten zijn directe nakomelingen van de planten die zich hier na de ijstijd spontaan hebben gevestigd, en zich hebben vermeerderd via natuurlijke uitzaai of kunstmatige vermeerdering uit lokaal plantmateriaal. Het verwarrende is dat veel inheemse soorten worden aangevoerd uit andere floraregio's en klimaatzones; denk bijvoorbeeld aan Oost-Europa. Deze planten zijn dan wel inheems, maar niet autochtoon. Stel: je wilt een gewone margriet planten, Leucanthemum vulgare. Volgens Plantenvanhier.nl is uit paleontologisch onderzoek gebleken dat deze soort al sinds de bronstijd in onze omgeving aanwezig is. Maar haal je hem bij een kweker, dan kan het best zijn dat je een margriet uit Roemenië op de kop tikt.
Bronnenlijst:
i Artikel van 30 april 2021 in Der Spiegel
ii Ungeliebte Exoten: Medien berichten zunehmend kritisch, TASPO, 26 januari 2022
iii Onderzoek 'Urbane Artenvielfalt fördern Arthropodenvielfalt auf heimischen und gebietsfremden Stadtbäumen', december 2019
|
i Artikel van 30 april 2021 in Der Spiegel
ii Ungeliebte Exoten: Medien berichten zunehmend kritisch
iii Onderzoek 'Urbane Artenvielfalt fördern Arthropodenvielfalt auf heimischen und gebietsfremden Stadtbäumen', december 2019
|
|
|
|
 |
|
Ramon Gadellaa -Vitamine Groen
Thursday 15 September 2022 |
|
Het is niet zo zwart-wit. Exoten kunnen een positieve rol spelen voor de biodiversiteit. Een voorbeeld is de rijke nectargift van de Buddleja. Echter, als je vlinders in de tuin wil, dan zul je ook voor de rupsen moeten zorgen en dus waardplanten in de tuin moeten hebben. En laat dát nu net enkel de inheemse (autochtone)/ wilde planten zijn. Je kúnt niet zonder wilde planten als je de biodiversiteit een warm hart toedraagt. |
|
|
Tip de redactie
|
