Een top 10 uit het omvangrijke sortiment Cornus

ARTIKEL

Ronald Houtman Foto: Plants en Pictures, maandag 26 oktober 2020

382 sec

Friesland, bekend van Beerenburg, kruidkoek en stamboekvee, wordt niet direct geassocieerd met boomkwekerijen. Toch bevinden zich in Friesland prachtige en gespecialiseerde boomkwekerijen die hoogwaardige producten kweken, zowel wat betreft de kwaliteit als de breedte van het sortiment. Eén van deze bedrijven is Boomkwekerij Eppinga vof, gespecialiseerd in het niet-alledaagse, luxere sortiment bladverliezende heesters, in het bijzonder Cornus.

Jelle Eppinga

Jelle Eppinga groeide op op de veehouderij van zijn ouders. Dat hij boomkweker zou worden, lag dus niet voor de hand. Op zijn dertiende ging hij als stagiair werken op Boomkwekerij Gaasterland. Dit beviel zo goed, dat Jelle koos voor een opleiding tot boomkweker. Na bij verschillende bedrijven stage te hebben gelopen, kwam hij terecht bij W.J. van Ooi in Reeuwijk. Deze was destijds bezig zijn sortiment om te gooien en ging zich specialiseren in Cornus. De liefde voor Cornus werd bij Jelle dus in Reeuwijk geboren. Vandaaruit nam hij planten mee naar Friesland om te testen hoe deze op de Friese bodem groeien. Dat kreeg Jelle onder de knie en inmiddels is hij zo'n 20 jaar boomkweker in Nijemirdum.

Kwekerij

Eppinga begon op kleine stukjes bij de boerderij van zijn ouders, Hij groeide in zijn vak als boomkweker en in 2007 konden hij en zijn vrouw Hetty een geheel nieuwe kwekerij starten. Deze bestaat voor circa 1,5 ha uit containerteelt en circa 2,5 ha uit vollegrondsteelt. Naast Jelle en Hetty zijn er twee vaste personeelsleden. In het seizoen huren ze seizoenskrachten, scholieren of uitzendkrachten in.
Om de teelt zo veel mogelijk in eigen hand te houden, wordt circa 75 procent van de planten op eigen kwekerij vermeerderd. Dit is vooral stekken en enten. Gezaaide onderstammen worden wel ingekocht. Naast het feit dat ze de vermeerdering leuk vinden, geeft het ook de zekerheid dat de planten soortecht zijn en aan hun eisen en verwachtingen voldoen.
De planten worden zowel in de volle grond als in container afgekweekt. De afzet vindt voornamelijk plaats naar de groothandel en exporteurs en naar bedrijven die via veilingen afzetten. Ook worden planten verkocht aan collega-kwekers, die deze verder doorkweken tot solitairen.

Sortiment

Boomkwekerij Eppinga is gespecialiseerd in het minder gangbare sortiment bladverliezende heesters. Cornus vervult hierin de hoofdrol, maar daarnaast worden ook verschillende soorten en cultivars van onder andere Cercis, Elsholtzia, Hamamelis, Magnolia, Stachyurus en Styrax gekweekt. Maar Cornus is toch wel Jelle's grote liefde en de specialisatie van de boomkwekerij. Eppinga is voornamelijk gecharmeerd van C. kousa-cultivars. Deze zijn beduidend sterker, gezonder en rijker bloeiend dan C. florida en cultivars. Ook zijn de vruchten van C. kousa mooier; het zijn net kleine dofrode aardbeien die in de struiken verschijnen.

Jelle's top 10

Gevraagd naar een top 10 van Cornus moet Eppinga wel even nadenken. Niet omdat hij geen favorieten heeft, maar meer omdat er eigenlijk te veel favorieten zijn. Als hem volgend jaar weer naar een top 10 wordt gevraagd, kan deze er wellicht anders uitzien. Maar na enig nadenken komt hij toch tot een gedegen lijst. Vanaf nummer 10 tot de topper op de eerste plaats worden ze hier voorgesteld:

Cornus kousa 'Summer Fun'

Cornus kousa 'Summer Fun'

Op de tiende plaats vinden we meteen de enige bontbladige cultivar in het rijtje: Cornus kousa 'Summer Fun'. De bladeren zijn donker grijsgroen met brede witte randen. In de herfst kleurt het blad donkerroze. 'Summer Fun' is geen rijke bloeier, maar het bonte blad zorgt voor meer dan voldoende sierwaarde. In vergelijking met andere bontbladige cultivars zoals SAMARITAN ('Samzam'), 'Snowboy' en 'Wolf Eyes' vindt Eppinga dat 'Summer Fun' beter en gezonder groeit. Ook krult het blad veel minder sterk, wat ook een mooiere en gezondere uitstraling geeft. Dus als je iets bonts in C. kousa zoekt: 'Summer Fun' is de naam!

Cornus kousa 'Bultinck's Giant Flower'

Cornus kousa 'Bultinck's Giant Flower'

Op plaats negen zet Eppinga Cornus kousa 'Bultinck's Giant Flower'. Zoals de naam al aangeeft, heeft deze cultivar grote bloemen. Daarnaast is het vooral een rijkbloeiende cultivar, die al op jonge leeftijd relatief rijk bloeit. Hierdoor is het een aantrekkelijke tuinplant voor particulieren die snel veel bloemen willen zien in hun Cornus. De groei is iets bescheidener dan bijvoorbeeld bij 'China Girl' of 'Milky Way'.

Cornus kousa 'China Girl'

Cornus kousa 'China Girl'

Over Cornus kousa 'China Girl' gesproken, deze oude bekende staat op plaats acht. Deze Nederlandse cultivar werd rond 1910 geselecteerd uit C. kousa var. chinensis, de Chinese variëteit van de van origine Japanse soort C. kousa. 'China Girl' is een goed groeiende, sterke cultivar. Op jonge leeftijd bloeit de plant niet altijd even rijk, maar eenmaal vaststaand is rijke bloei gegarandeerd. Na de bloei worden gewoonlijk veel vruchten gevormd, wat natuurlijk een mooie toegevoegde sierwaarde is. Volgens Eppinga is 'China Girl' een gouwe ouwe. De cultivar is veelgevraagd en doet het in de handel altijd goed.

Cornus kousa 'Wieting's Select'

Cornus kousa 'Wieting's Select'

De goed groeiende Cornus kousa 'Wieting's Select' wordt door Eppinga op de zevende plaats gezet. Deze Duitse cultivar lijkt wat op 'Moonbeam', die we overigens op de vijfde plaats vinden, maar groeit wat breder uit en heeft iets dunnere twijgen. Jelle prijst de prachtige oranje tot purperrode herfstkleur. Ook op de goede vermeerderbaarheid pakt 'Wieting's Select' punten.

Cornus kousa 'Satomi'

Cornus kousa 'Satomi'

Ook op plaats zes wordt een bewezen uitstekende cultivar gezet door Eppinga: Cornus kousa 'Satomi'. Al sinds de introductie in Nederland in 1986 is dit een topper in het sortiment. Het was destijds de eerste goed 'roodbloeiende' cultivar van C. kousa. De bracteeën (de kleurige 'bloembladeren') zijn weliswaar rozerood, maar meestal donker genoeg om de bloemen een rode indruk te laten geven. Als de temperaturen in het voorjaar te hoog zijn, zullen de bloemen lichter van kleur zijn. Maar de combinatie van goede groei, rijke bloei en fraaie kleur maken 'Satomi' nog steeds tot één van de beste algemeen verkrijgbare rozerood bloeiende cultivars.

Cornus kousa ‘Moonbeam’

Cornus kousa 'Moonbeam'

Halverwege, op plaats vijf, staat #Cornus kousa 'Moonbeam'. De kenmerken van blad en bloem komen behoorlijk overeen met die van 'Wieting's Select' (plaats zeven), maar 'Moonbeam' heeft iets dikkere en steviger takken. Verder heeft 'Moonbeam' een vrij gesloten groeiwijze die duidelijk opgaand is. Het valt Eppinga wel op dat door stek vermeerderde planten meer opgaand groeien dan geënte planten. Wellicht nog belangrijker: met een doorsnede tot 20 cm heeft 'Moonbeam' de grootste bloemen van alle C. kousa-cultivars. Ten slotte geeft 'Moonbeam' in de herfst ook nog aardige herfstkleuren, zij het minder dan bijvoorbeeld 'Teutonia' of 'Wieting's Select'.

Cornus kousa 'Nicole'

Cornus kousa 'Nicole'

Bijna bij de top drie 3, staat op plaats vier een relatief onbekende cultivar: Cornus kousa 'Nicole'. Eppinga vindt deze compact groeiende cultivar bij uitstek geschikt voor toepassing in klein(re) tuinen. De plant bloeit zeer rijk met relatief grote bloemen, waarvan het formaat wordt versterkt door de compactheid van de struik. De bloemen worden gevolgd door grote vruchten, eveneens een aanvullende sierwaarde.

Cornus kousa 'Teutonia'

Cornus kousa 'Teutonia'

Op d derde plaats staat Cornus kousa 'Teutonia', een van oorsprong Duitse cultivar die in 1999 werd geïntroduceerd. Het is een stevige plant, die gezond en vrij opgaand groeit. De jonge scheuten zijn iets brons-bruin aangelopen. 'Teutonia' is één van de laatst bloeiende cultivars in het sortiment. De fraai regelmatig gevormde bloemen hebben zuiverwitte bracteeën. In de herfst kleurt het blad spectaculair oranje tot diep purperrood. Het is een van de mooist en best verkleurende cultivars in het sortiment.

Cornus VENUS ('KN30 8')

Cornus VENUS ('KN30 8')

Dat cultivars in korte tijd erg populair kunnen worden, bewijst Cornus VENUS ('KN30 8'), die we op plaats twee vinden. Deze spectaculaire cultivar ontstond uit een gecompliceerde kruising, waarbij selecties en cultivars van C. kousa, C. kousa var. chinensis en C. nuttallii werden gebruikt. Het resultaat is een gemakkelijk groeiende, grote struik die gezond is en rijk bloeit. Het is echter niet de meest regelmatig groeiende plant. De bloemen kunnen meer dan 20 cm groot worden en behoren tot de grootste in het sortiment Cornus. De bracteeën zijn zuiverwit. Doordat de randen van de vier bracteeën elkaar bijna raken, geven ze de bloemen een vol uiterlijk.

Cornus Aurora ('Rutban')

De eerste plaats, ten slotte, is eveneens voor een hybride, in dit geval tussen Cornus kousa en C. florida. Het resultaat, Cornus Aurora ('Rutban'), is een sterke plant die goed groeit, rijk bloeit en eigenlijk geen nadelen kent. Zelfs als de plant meeldauw krijgt, is dit slechts in lichte mate en overgroeit hij dit snel. De habitus is vrij compact; het blad is vrij dik en fraai donkergroen, wat weer een mooie achtergrond vormt voor de witte bloemen. De bracteeën zijn breed en raken elkaar, zodat de bloemen erg vol lijken.

De top 10 van Jelle Eppinga is natuurlijk een persoonlijke greep uit het omvangrijke sortiment C. kousa en het nog omvangrijkere sortiment Cornus. Maar het is wel de keuze van een enthousiaste kenner die zich terdege heeft verdiept in dit mooie en veelzijdige geslacht van bloemheesters.

Cornus kousa versus Cornus florida Cornus behoort tot de Cornaceae, een familie die na recent DNA-onderzoek is opgesplitst in verschillende kleinere. Werden Aucuba, Davidia (vaantjesboom) en Nyssa (tupelo) voorheen beschouwd als directe verwanten, nieuwe inzichten tonen aan dat deze toch iets verder van Cornus staan dan gedacht. De vrij onbekende Alangium blijkt nauw aan Cornus verwant, ook al lijken deze heesters uiterlijk niet erg op Cornus. Cornus is een relatief klein geslacht dat uit circa 45 soorten bestaat, met een natuurlijk verspreidingsgebied in de gematigde zones van het noordelijk halfrond, zich uitstrekkend tot enkele soorten in Zuid-Amerika en Afrika. Slechts drie soorten komen van nature voor in Europa: C. mas, C. sanguinea en C. suecica. Daarnaast zijn er zeer veel cultivars bekend. In Nederland worden meer dan 200 cultivars en hybriden van verschillende Cornus-soorten gekweekt. Er zijn een aantal kenmerken die iedere Cornus heeft. De bladeren zijn enkelvoudig en staan steeds tegenover elkaar (behalve bij C. alternifolia en C. controversa). Een ander kenmerk dat Cornus-soorten bezitten, is dat de nerven niet eindigen aan de bladrand, maar evenwijdig aan de bladrand naar de bladtop doorlopen. De nerven bevatten een rubberachtige substantie, waardoor twee bladhelften van een Cornus-blad, wanneer ze voorzichtig van elkaar worden losgetrokken, aan elkaar blijven zitten. Een handig ezelsbruggetje om Cornus te herkennen. Globaal valt het geslacht Cornus, op basis van de bloemen, in twee delen uiteen. Eén deel van het geslacht heeft kleine bloemetjes die in schermpjes bij elkaar staan. Dit is onder andere het geval bij C. alba, C. sanguinea en C. stolonifera. Je zou kunnen zeggen dat dit 'kleinbloemige' kornoeljes zijn. In het andere deel van het geslacht staan de eigenlijke, kleine bloemen in 'hoofdjes' bij elkaar, omgeven door (meestal vier) grote schutbladen (bracteeën). Dit is onder andere het geval bij C. florida, C. kousa en C. nuttallii. Gemakshalve kunnen we deze de 'grootbloemige' kornoeljes noemen.

Cornus kousa versus Cornus florida

De Amerikaanse soort Cornus florida wordt vaak verward met C. kousa., die in Japan, Korea en Centraal-China voorkomt. C. florida wijkt echter op diverse punten af. Een belangrijk verschil is dat de bloemen van Cornus florida openen voor de ontwikkeling van de bladeren, terwijl ze bij C. kousa pas openen nadat het blad uitgelopen is. De vruchten van C. florida zijn besvormig en glimmend rood, terwijl de aardbeiachtige C. Kousa-vruchten veel groter en dofrood zijn. Veel belangrijker is dat C. kousa veel beter presteert in ons West-Europese kustklimaat.
In de Verenigde Staten komt een schimmel voor, aldaar Dogwood Decline genoemd, die grote schade aan C. florida en cultivars toebrengt. In Nederland komt deze schimmel niet voor, maar het bestaan ervan heeft indirect een positief gevolg. Om planten resistent te maken tegen Dogwood Decline, is men in de Verenigde Staten gaan kruisen tussen C. kousa en C. florida. het resultaat is een nieuwe groep hybriden, als eerste ontwikkeld door de Rutgers University in New Brunswick. Ook voor ons klimaat zijn deze hybriden geschikt.

Op tien de Cornus kousa 'Summer Fun' Op acht: de Cornus kousa 'China Girl' Cornus VENUS ('KN30 8') Cornus kousa 'Satomi'

LOGIN   met je e-mailadres om te reageren.

REACTIES

Greet de Ruijter Friday 24 September 2021 Hoi Jelle. Ik ben zo brutaal om een mail te sturen en je advies te vragen Ik zou graag een Cornus in onze nieuw aan te leggen tuin willen planten. Nu hebben wij maar een kleine voortuin van 7 bij 5 meter . Nu zou ik graag aan je willen vragen of je ons advies kan geven. Welke we aan zouden kunnen kopen. Onze tuin ligt op zuidwest dus vanaf 12.00 tot laat in de avond volop zon. m.v.g. Greet de Ruijter.

Jan Schoutsen Sunday 28 November 2021 Leuk artikel. Jelle Ik heb verscheidene cornus k. teutonia,milky way,chinensis etc. in mijn botanische./arboretum maar op 1 plaats lukt het mij niet een C.K te laten groeien. Het heeft wel veel zon s'morgens en voor middag, welke cultivar zou hier het beste zijn . website tuinindebeemster. Gaarne je reactie gr Jan

Betty Lengkeek Friday 16 September 2022 In het voorjaar hebben wij een 1.5 hoge Cornus Florida rubra gepoot . Er zaten 6 bloemen in bij de koop . Tijdens de droogte toch water gegeven want de blaadjes krulden om. Nu zit de struik vol met 0,5 grootte knopjes. Wat kan dat betekenen ? Het is nu najaar ! Alvast bedankt voor de moeite ! Met vr groet Betty Lengkeek.

Evert-Jan Breet Wednesday 11 January 2023 Mijn Cornus kousa ‘ China Girl’, als kleine boom gepoot in 2006, deed het prima en bloeide prachtig, tot de laatste 3 jaar de blaadjes en bloemen begonnen te verschrompelen. Eerst een enkele tak, maar uiteindelijk ziet nu de hele boom er zielig uit, helemaal bedekt met korstmos en dode takken. Dacht dat het de droogte was, maar heb extra water en voedingsstoffen toegediend, zonder resultaat en hij gaat het waarschijnlijk niet overleven. Vermoedelijk een ziekte? Kan ik op dezelfde plek een nieuw exemplaar zetten, of raakt die dan ook besmet? Ik heb nog enkele kornoeljes staan ( 2 C. Controversa Variegata en 1 C. Alternifolia, die alle 3 prachtig gezond staan te schitteren..

Piet Traa Thursday 16 March 2023 Ik zie dat jullie veel ervaring hebben in kornoeljes. Ik ben op zoek naar zo een boom die: - mooie witte bloemen heeft - vruchten draagt die lekker smalen - waarbij de boom ook weer niet al te hard groeit Bedankt voor een antwoord Piet Traa

Rien van Norel Sunday 15 October 2023 goede avond, wij willen in de tuin een Cornus kousa planten, maar ik zoek die plant die de grootse schijnbloemen krijgt. heeft u een naam voor mij, de plant komt alleen te staan, welke soort is hier geschikt voor. alvast bedankt

Eric Wednesday 15 November 2023 Wij gaan niet als alle mensen voor ons ... iets aan u vragen ;-) Na lang zoeken denken we dat we in de Cornus de boom gaan vinden die we zoeken. Met uw omschrijvingen en afbeeldingen gaat ons dat zeker lukken. Wij zeggen dus 'dank voor de rijkelijke informatie'.

download artikel

Tip de redactie